Beste Vlaamse klassiekers

De top 10 van de beste Vlaamse klassiekers van nu en vroeger met enkele typische kandidaten voor zulke lijstjes, maar met misschien voor sommigen toch ook enkele verrassingen in de lijst. Ik probeer ook regelmatig nieuwe boeken toe te voegen. Deze lijst is nog maar net gestart dus er staan nog niet zoveel boeken en romans op. Ken je nog een goede Vlaamse klassieker dan mag je dit altijd laten weten via het contactformulier.

1

Meester Mitraillette

9.0
Auteur: Jan Vantoortelboom
2011
Meester Mitraillette

De Eerste Wereldoorlog, een jonge schoolmeester staat voor het vuurpeloton, als deserteur veroordeeld tot de dood. Waarom is hij gedeserteerd? Wat heeft de jongen Marcus Verschoppen ermee te maken? En zijn moeder?

Jan Vantoortelboom laat op onnavolgbare wijze zien hoe schuldgevoelens een leven kunnen ontwrichten.

Jan Vantoortelbooms debuut werd bekroond met De Bronzen Uil 2011, de Prijs Letterkunde West-Vlaanderen 2012, en het haalde de shortlist voor de Zeeuwse Boekenprijs 2011. Over zijn tweede boek schreef NRC Handelsblad: 'Met dit tweede drama heeft Jan Vantoortelboom zijn schrijverschap overtuigend uitgebouwd.' Het boek werd in de pers met groot enthousiasme onthaald en door De Wereld Draait Door verkozen tot Boek van de Maand. Er werden meer dan 25.000 exemplaren verkocht. Met De man die haast had voegt Vantoortelboom een derde boek toe aan zijn nu al indrukwekkende oeuvre.

2

Oorlog en terpentijn

8.8
Auteur: Stefan Hertmans
2015
Oorlog en terpentijn

Het verhaal van een kleine held in de Grote Oorlog die ervan droomde kunstenaar te worden.

Vlak voor zijn dood in de jaren tachtig van de vorige eeuw gaf de grootvader van Stefan Hertmans zijn kleinzoon een paar volgeschreven oude cahiers. Jarenlang durfde Hertmans de schriften niet te openen – tot hij het wél deed en onvermoede geheimen vond. Het leven van zijn grootvader bleek getekend door zijn armoedige kinderjaren in het Gent van voor 1900, door gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in de Eerste Wereldoorlog en door een jonggestorven grote liefde. In zijn verdere leven zette hij zijn verdriet om in stille schilderkunst. Stefan Hertmans’ jarenlange fascinatie voor zijn grootvaders leven bracht hem uiteindelijk tot het schrijven van deze aangrijpende roman. ‘De verste herinnering die ik aan mijn grootvader heb, is die aan het strand van Oostende.’

 

Stefan Hertmans (1951) publiceerde romans, verhalen, essays en een groot aantal dichtbundels. In 1995 ontving hij de Driejaarlijkse Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor de dichtbundel Muziek voor de overtocht (1995). Voor Bezoekingenkreeg hij de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap (1995) en de Paul Snoekprijs (1996). Zijn poëziebundels werden tweemaal genomineerd voor de VSB-poëzieprijs, Muziek voor de overtocht (1995) en Goya als hond (2000). Voor de laatstgenoemde bundel ontving hij de Maurice Gilliamsprijs.

In 2019 krijgt hij voor zijn hele oeuvre de Constantijn Huygens-prijs, de belangrijkste literatuurprijs van de gemeente Den Haag.

3

Het verdriet van België

8.8
een echte Vlaamse klassieker
Auteur: Hugo Claus
1983
Het verdriet van België

Het verdriet van België omspant de periode 1939-1947: vrede, oorlog en vrede. Louis Seynaeve is elf jaar en leerling op een nonneninternaat. Verwarring, hunkering en bedrog vormen zijn jongensjaren in de schoot van een kleurrijke en verbazingwekkende familie. Het Vlaamse leven in deze historische crisisperiode van oorlog, collaboratie en over leven wordt door Hugo Claus in een stroom van groteske en ontroerende verhalen opgeroepen, in een even complexe als meeslepende roman, die het hoofdwerk van zijn oeuvre mag worden genoemd.

In Het verdriet van België beschrijft Claus de jongensjaren van hoofdpersoon Louis Seynaeve, leerling op een nonneninternaat en telg uit een verbazingwekkende en grotesk getekende familie. Verwarring, hunkering en bedrog zijn Louis’ deel en uit alle macht probeert hij duidelijkheid te vinden in de verwarring en leugenachtigheid om hem heen. Alleen door te fantaseren, de werkelijkheid geweld aan te doen, kan hij overleven.

Het verdriet van België kan deels beschouwd worden als een experimentele bildungsroman, gebaseerd op Claus’ eigen jeugd, bestaande uit een stroom van opeenvolgende verhalen. Tevens is het een portret van het Vlaamse leven in de periode 1939 tot 1947 en de crisisachtige politieke verhoudingen in die tijd. Bovenal is het echter een boek over de groezeligheid van de waarneming, de onbetrouwbaarheid, de twijfel, collaboratie en verraad. De fantasie van de hoofdpersoon en de werkelijkheid lopen frequent door elkaar heen; soms wordt de lezer in het ongewisse gehouden waar de grens tussen beide ligt.

De roman is opgebouwd uit twee delen:

  • Het Verdriet bestaat uit 27 genummerde en getitelde korte hoofdstukken. Dit deel is geschreven vanuit het perspectief van Louis en ondertekend in november 1947. Hij schrijft over zichzelf in de hij-vorm en de verleden tijd, al schakelt hij voor sommige fantasiescènes over naar de ik-vorm en de tegenwoordige tijd (vb. hoofdstuk 2).
  • Van België is niet in hoofdstukken opgedeeld en hanteert een wisselend vertelperspectief: personaal voor Louis' persoonlijke belevenissen, alwetend voor de historische gebeurtenissen op de achtergrond, en de ik-vorm voor de ingelaste dagboekfragmenten en brieven.
4

Een revolverschot

8.8
Auteur: Virginie Loveling
1911
Vlaamse klassiekers - Een revolverschot

De zussen Marie en Georgine Santander wonen na de dood van hun vader en moeder samen in het ouderlijk huis in het dorpje Vroden. Als ze gevoelens opvatten voor dezelfde man nemen hun levens een tumultueuze wending.
Gemoderniseerd en van een nawoord voorzien door Annelies Verbeke.

‘Loveling geeft ons een meedogenloze, hartverscheurende inkijk in de gevoelswereld van iemand die in het leven bij herhaling aan het kortste eind trekt.’ – Annelies Verbeke

Marie Virginie Loveling (Nevele, 17 mei 1836 – Gent, 1 december 1923) was een Vlaams dichteres en schrijfster. Zij heeft enkele malen het pseudoniem W.G.E. Walter gebruikt.

Virginie was een zeer ontwikkelde, geëmancipeerde vrouw en beheerste meerdere talen (onder andere Duits, Frans, Italiaans). Ze heeft ook enkele grote reizen gemaakt. Zo vergezelde ze in het najaar 1886 het echtpaar De Deurwaerder-Fobe op een reis naar het Zuiden. Ze verbleven een paar maanden in Nice en reisden dan naar Italië. Virginie was innig bevriend met Adèle Fobe en erfde een gouden armband, bezet met diamanten, en een grote som van haar. Met dit geld kon ze zich in 1899 een maandenlange reis naar Australië veroorloven.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog hield ze een dagboek bij, dat in 1999 voor het eerst verscheen in een integrale editie. In datzelfde jaar werd haar roman Sophie in een omgespelde versie heruitgegeven.

Virginie Loveling overleed in 1923. Ze werd begraven op de Westerbegraafplaats in Gent.

5

Kartonnen dozen

8.7
een Vlaamse klassieker
Auteur: Tom Layone
1991
klassiekers uit de Belgische literatuur

Een echte klassieker in het Nederlandse (en Vlaamse) taalgebied.

Kartonnen dozen is sinds zijn verschijning in 1991 uitgegroeid tot een evergreen in de Nederlandstalige literatuur. Enerzijds legt Tom Lanoye de verslavingen en de valstrikken bloot van de grote, allesverterende jeugdliefde die iedereen kent uit ervaring. Anderzijds schildert hij zijn eigen afkomst en opvoeding: de slagerswinkel van zijn vader, de vier vrouwen die hem hebben opgevoed, de katholieke school die probeert overeind te blijven in de stormen van de moderniteit, de bejaarde priester-dichter die een inspirerende leraar Nederlands blijkt te zijn, de turners waaraan de jonge auteur zich vergaapt, en de stripverhalen waarmee hij zijn ogen kapot leest.

Zodoende legt Lanoye niet alleen zijn jeugd vast, maar graaft hij ook de bronnen op van zijn schrijverschap, zijn voorliefde voor het theater en zijn eeuwige zoektocht naar schoonheid, liefde en literatuur. Tom Lanoye (1958) staat bekend als auteur van bestsellers als Sprakeloos, Het derde huwelijk, Ten oorlog en Gelukkige slaven. Er is werk van hem vertaald in meer dan vijftien talen en zes van zijn romans werden verfilmd. In 2014 ontving hij voor zijn oeuvre de Constantijn Huygensprijs.

‘Originele en buitengewoon amusante roman, vrolijke melancholie.’ NRC Handelsblad

‘Lanoye op zijn best.’ Humo

Tom Lanoye (1958) woont en werkt in Antwerpen en Kaapstad. Hij staat bekend als romancier, theaterauteur, dichter, scenarist en performer. Hij is vertaald in meer dan vijftien talen, er zijn stukken van hem gespeeld in twintig landen e op zijn palmares staan bestsellers als Kartonnen dozen, Ten oorlog en Gelukkige slaven.

6

Tongkat

8.7
een verhalenbordeel
Auteur: Peter Verhelst
2000
Tongkat

De moderne klassieker van de vlaamse schrijver Peter Verhelst.

Wanneer Prometheus, de jongen-die-het-vuur-bewaart-achter-zijn-tanden, wordt vermoord, treedt een winter in die het land jarenlang zal teisteren. Als ook de koning verdwijnt, breekt de revolutie uit. Veel mensen lijken iets te maken te hebben met de dood van Prometheus. Zoals Ulrike, die zowel de koning als Prometheus heeft gekust; een kamerjongen van de koning die zich in stilte bekwaamt in de kunst van het terrorisme; de Centauren, die half jongen zijn en half motorfiets, en Prometheus’ moeder, die in een muur woont.

Tongkat leidt de lezer binnen in een verhalenbordeel, waar de warme lichamen uit woorden bestaan en de meisjes die er werken tongkatten worden genoemd.

Peter Roger Arthur Marcel Verhelst (Brugge, 28 januari 1962) is een veelvuldig gelauwerd Vlaams dichter, romancier en theatermaker. Verhelst debuteerde in 1987 met de dichtbundel Obsidiaan. Zijn eerste roman Vloeibaar harnas volgde in 1993. Hoewel hij binnen de literatuurwereld bij zijn debuut erkenning kreeg, bleef hij tot 1999 leraar algemene vakken in de Brugse hotelschool Ter Groene Poorte. Zijn grote doorbraak kwam in 2000 met zijn roman Tongkat, waarmee hij zowel de Gouden Uil, de Jonge Gouden Uil en de Driejaarlijkse Prijs van de Vlaamse Gemeenschap in België, als de F. Bordewijkprijs in Nederland won.

7

De Witte

8.6
een echte Vlaamse klassieker
Auteur: Ernest Claes
1920
De Witte

De Witte is de bijnaam van Lewie Verheyden, een boerenjongen uit het dorpje Zichem met een hart van goud. Hij haalt allerlei kattenkwaad uit maar achter zijn branie gaat een treurig leven schuil. Zwaar werk en een armoedig bestaan maken de mensen van zijn komaf ongevoelig en hard, en voor de meesten bestaan geen mogelijkheden tot scholing. Bij toeval ontdekt de Witte de literatuur en dat veroorzaakt een ommekeer in zijn leven.

De Witte is een schelmenroman over een jongen die probeert op eigen kracht vorm en inhoud aan zijn leven te geven, over de ontwikkeling en ontplooiing van de menselijke geest tegen de stroom in. Het is bij uitstek een boek voor onze tijd, want het barst van levenslust en optimisme. En de taal van Ernst Claes sprankelt nog net zo als honderd jaar geleden.

De Witte behoort tot de literaire traditie van begin twintigste eeuw, waartoe ook Kees de jongen van Theo Thijssen en Huckleberry Finn van Mark Twain gerekend worden.

Andreas Ernestus Josephus (Ernest) Claes (Zichem, 24 oktober 1885 – Elsene, 2 september 1968) was een Vlaamse schrijver. Hij is beroemd geworden door het boek De Witte, een streekroman over een belhamel in humoristische stijl. In Vlaanderen was hij een van de meest gelezen schrijvers. Enkele van zijn werken werden gepubliceerd onder het pseudoniem G. van Hasselt. Internationaal werd Ernest Claes bekend door zijn heimatromans. Zijn verhalen zijn gebaseerd op jeugd- en oorlogservaringen en gebeurtenissen in zijn geboortestreek, maar hij schreef ook psychologisch werk. Vooral De Witte uit 1920 werd immens populair.

8

De kapellekensbaan

8.5
een volkse roman
Auteur: Loius Paul Boon
1953
Vlaamse klassiekers - De kapellekensbaan

Het burgermeisje Ondineke Bosmans waant zich het centrum van het universum. Om hogerop te komen in het leven gooit ze haar vlechtjes en borstjes en sluwheid in de strijd. Ze wil koste wat kost ontsnappen aan het grauwe bestaan in ‘de stad van de 2 fabrieken waar het altijd regent, zelfs als de zonne schijnt’. Ondine is evenwel te zelfzuchtig om haar situatie goed te kunnen beoordelen. Onbewust zwemt ze tegen de stroom van de geschiedenis in en zo verprutst ze het telkens weer voor zichzelf en voor haar naasten. Uiteindelijk blijft Ondine met lege handen achter, terwijl de mensen om haar heen het ware geloof menen te hebben ontdekt: het geloof in gestage vooruitgang door wetenschap en techniek. Maar hoe zonnig sommigen het ook inzien, het blijft maar regenen in ‘de stad van de 2 fabrieken’. Die stad blijkt onze eigen naoorlogse wereld te zijn, waarover de schrijver van Ondines verhaal en enkele huisvrienden heftig debatteren. Over één ding zijn ze het niettemin eens: het is de hoogste tijd om met zijn allen op zoek te gaan naar ‘de waarden die waarlijk tellen’ in ons kortstondige bestaan.

De Kapellekensbaan is een grote roman over hoe we vandaag het slachtoffer dreigen te worden van een verkeerd begrepen moderniteit. Dit telkens weer herdrukte meesterwerk van Louis Paul Boon is het absolute hoogtepunt van de Nederlandstalige literatuur van de vorige eeuw.

"Lodewijk Paul Aalbrecht (Louis Paul) Boon (Aalst, 15 maart 1912 – Erembodegem, 10 mei 1979) was een Belgisch schrijver van onder meer poëzie, romans, novellen, pornografie, cursiefjes (Boontjes), kunst- en literaire kritieken. Daarnaast was hij kunstschilder. Hij is vooral bekend van de romandiptiek De Kapellekensbaan (1953) / Zomer te Ter-Muren (1956) en van Menuet (korte roman, 1955).

9

De helaasheid der dingen

8.3
zo Vlaams dat het soms wat pijn doet
Auteur: Dimitri Verhulst
2006
De helaasheid der dingen

Bekroond en verfilmd blijft ‘De helaasheid der dingen’ van Dimitri Verhulst al jaren overeind als het Vlaamse antwoord op Salingers ‘The catcher in the rye’. Een perfecte coming-of-age-roman.

In 'De helaasheid der dingen' van Dimitri Verhulst keert de schrijver terug naar zijn geboortegrond in Reetveerdegem. Het boek is zowel een gevoelige ode aan als een hilarische afrekening met het dorp van een jeugd. We maken kennis met zijn vader, Pierre, die zijn paar uur oude zoontje in een postzak op zijn fiets langs alle kroegen van het dorp rijdt om hem aan zijn vrienden te tonen; zijn grootmoeder, wier nachtrust al te vaak verstoord wordt door de politie als die weer eens een van haar dronken zonen thuis komt afleveren; en niet te vergeten de werkloze nonkels Potrel, Herman en Zwaren, voor wie een wereldkampioenschap zuipen het hoogst haalbare is en die leven volgens het adagium 'God schiep de dag en wij slepen ons erdoorheen'.

Dimitri Verhulst (1972) werd geboren in Aalst. Hij wordt gezien als een van de grote schrijvers van de Lage Landen. Zijn werk verschijnt in meer dan twintig talen en werd bekroond met verschillende literaire prijzen. Van de klassieker De helaasheid der dingen werden meer dan 200.000 exemplaren verkocht en het boek werd verfilmd en bekroond met de Gouden Uil Publieksprijs.

10

Kaas

8.2
Auteur: Willem Elsschot
1933
Kaas - Willem Elsschot

Na de dood van zijn moeder wil Frans Laarmans een nieuw leven beginnen. Hij meldt zich ziek en begint een agentschap in Edammer kazen. Alle onderdelen van het nieuwe beroep krijgen zijn volle aandacht, behalve de verkoop. Aan het eind van het verhaal gaat hij maar weer naar zijn oude kantoor, met twintigduizend kilo kaas in het pakhuis.

Niet zonder ingehouden humor laat Elsschot het noodlot op strakke, klassieke wijze zijn werk doen. Zijn programmatische inleiding is zo mogelijk nog klassieker.

Willem Elsschot (pseudoniem van Alphonsus Josephus de Ridder) (Antwerpen, 7 mei 1882 – aldaar, 31 mei 1960) was een Belgische romanschrijver en dichter. Hij schreef poëzie en 750 pagina's proza, met als bekendste titels Lijmen/Het been (roman, 1923 en 1938) en Kaas (roman, 1933). Zijn beroep was reclameman.

Elsschot werd in Antwerpen geboren als zoon in een bakkersgezin. Hij studeerde in Antwerpen aan de Antwerpse gemeenteschool in de Van Maerlantstraat, het Koninklijk Atheneum van Antwerpen en het Institut Supérieur de Commerce de l'État, later Rijkshandelshogeschool, alwaar hij in 1904 het diploma licentiaat in de handelswetenschappen behaalde. Tijdens deze studie was Elsschot lid van de studentenclub NSK (later Wikings-NSK) en schreef hij hiervoor het clublied. Hij maakte zijn studies aan het atheneum niet af omdat hij van school werd gestuurd. Op het atheneum kreeg hij les van Pol de Mont en ontdekte hij zijn liefde voor de literatuur.

11

Boerenpsalm

8.2
Auteur: Felix Timmermans
1935
Felix Timmermans

Tekst van Bart van Loo bij de laatste uitgave van deze Vlaamse klassieker:

‘Voel u gezegend, want in uw handen ligt een roman uit 1935 die jarenlang niet verkrijgbaar was, maar die tot de mooiste van de Nederlandse letteren behoort. Timmermans’ taal ademt grond, lucht en licht, en zijn zintuiglijke verrassingsmetaforen zijn minielektroshocks die de lezer bij de les houden. Ze zorgen voor een lach, verwondering, een kleine duizeling. En soms zijn ze zo mooi dat ik er een spel van maak ze in mijn gesprekken binnen te smokkelen. […] Het vitalisme van Boerenpsalm komt aanwaaien uit een onaangetast, verdwenen Vlaanderen. Mede daarom verschijnen Timmermans’ zinnen vandaag als een medicijn dat ons beetje bij beetje – consequent innemen tot de roman uit is – laat afkicken van het jachtige leven dat het onze is. Genereus schenkt het ons wat broodnodige aarding.’

Het e-book van Boerenpsalm is erg voordelig verkrijgbaar nu.

Leopoldus Maximilianus Felix Timmermans (Lier, 5 juli 1886 – aldaar, 24 januari 1947) was een Vlaams schrijver en dichter. Hij was een van Vlaanderens meest vertaalde en productieve auteurs. Zijn bekendste werk is de roman Pallieter (1916). Hij schreef ook onder het pseudoniem Polleke van Mher en een enkele keer als Stelijn Koldijs. Polleke van Mher was afgeleid van zijn voornaam (Leopoldus) en Mher was een afkorting van de naam van zijn vader (Gommaire).

Hij was autodidact en schreef toneelstukken, romans met een historisch karakter, novellen, religieus getinte werken, en gedichten. Naast schrijver was Timmermans ook schilder en tekenaar. Hij illustreerde zijn eigen boeken en sommige boeken van zijn collega en vriend Ernest Claes. Hij was ook zelf de boekbandontwerper van de meeste van zijn boeken. Hij werd drie keer genomineerd voor een Nobelprijs.

12

De komst van Joachim Stiller

7.9
Auteur: Hubert Lampo
1960
De komst van Joachim Stiller

De komst van Joachim Stiller verscheen voor het eerst in 1960, en is sindsdien uitgegroeid tot een van de grote klassiekers van de Nederlandse literatuur. Het is de indrukwekkende en raadselachtige geschiedenis van journalist Freek Groenevelt en zijn geliefde Simone Marijnissen, die voorspellende boodschappen ontvangen van Stiller, de mysterieuze hoofdpersoon. Zijn zij het slachtoffer van een practical joke?

Freek Groenevelt, een succesvol schrijver-journalist uit Antwerpen, vertelt hoe zijn rustige, geordende leven in toenemende mate door onverklaarbare verschijnselen worden verstoord: een straat wordt opgebroken en weer dicht gemaakt, maar de wethouder van Openbare Werken ontkent het krantebericht van Freek. Dan komt een brief uit 1919 met de post die het voorval toen al voorspelde. Freek gaat op bezoek bij de redactrice Simone Marijnissen van het literaire tijdschrift Atomium, die een brief van Stiller kreeg waarachter men de schrijver Freek Groenevelt vermoedde. Stiller belt Simone later dat ze contact moet houden met Freek, die op het gemeentearchief navraag doet naar een zestiende-eeuwse auteur Joachim Stiller, schrijver van een boek over het einde der tijden. De mysterieuze Joachim Stiller wordt een obsessie voor Groenevelt.

Uiteindelijk kan de journalist een verband leggen met een traumatiserende ervaring uit de Tweede Wereldoorlog. Een bevriende psychiater roept met hulp van een pentothal-injectie onder hypnose de herinnering terug aan een Amerikaans soldaat met die naam. Hij zag de soldaat sterven na de inslag van een V2 op een tram in Antwerpen, die hij zelf net gemist had. Zelfs dat geeft geen verklaring voor alle vreemde gebeurtenissen.

Hubert Lampo (Antwerpen, 1 september 1920 – Essen, 12 juli 2006) was een Vlaams schrijver. Hij is vooral bekend geworden door zijn roman De komst van Joachim Stiller (1960), die in 1976 werd verfilmd en waarvan tijdens zijn leven 44 Nederlandstalige drukken en talrijke vertalingen verschenen. Lampo is in het Nederlandse taalgebied niet alleen een belangrijke grondlegger, maar tevens de met afstand bekendste exponent van het magisch realisme, een stroming die zich kenmerkt door de realistische weergave van 'bovennatuurlijke' verschijnselen, eigenschappen en gebeurtenissen.