Beste Nederlandse klassiekers

De top 10 van de beste Nederlandse klassiekers van nu en vroeger met enkele typische kandidaten voor zulke lijstjes, maar met misschien voor sommigen toch ook enkele verrassingen in de lijst. Ik probeer ook regelmatig nieuwe boeken toe te voegen. Deze lijst is nog maar net gestart dus er staan nog niet zoveel boeken en romans op. Ken je nog een goede Nederlandse klassieker dan mag je dit altijd laten weten via het contactformulier.

1

De kleine Johannes

8862.0
een Nederlands sprookje uit de 19e eeuw
Auteur: Frederik van Eeden
1887
De kleine Johannes

'De kleine Johannes' is een sprookjesachtige ontwikkelingsroman met als kern de onvolkomenheid van de wereld en de drang van de mens naar het ideaal: de oorsprong van alle vooruitgang en grootse daden; een volkomen ideaal kan op aarde echter niet verwezenlijkt worden. 'De kleine Johannes' is een klein maar goed doordacht en in prachtige vorm geschreven pleidooi voor handhaving van het spiritualisme tegen het idealisme en materialisme.

Het e-book is bijna gratis te verkrijgen bij bol.com, maar het boekje zelf is ook niet echt duur.

Frederik van Eeden (1860-1932) was arts, psychiater, romancier, dichter, wereldverbeteraar en nog veel meer. Hij was een van de medeoprichters van 'De Nieuwe Gids', de spreekbuis van de Tachtigers, en is vooral bekend geworden door de romans 'De kleine Johannes' en 'Van de koele meren des doods'.

Frederik van Eeden was de zoon van de amateur-plantkundige Frederik Willem van Eeden en groeide op in een milieu waarin kunst en wetenschap een belangrijke rol speelden. In 1878 ging hij medicijnen studeren in Amsterdam. In 1886 promoveerde Van Eeden en vestigde hij zich te Bussum als huisarts, maar hij specialiseerde zich al snel geheel in de psychotherapie. In 1887 stichtte hij met de Goese huisarts Albert van Renterghem een praktijk voor psychoanalyse in Amsterdam, waaruit hij zich na twee jaar weer terugtrok. In het begin van de jaren tachtig speelde Van Eeden een belangrijke rol in het studentenleven in Amsterdam en publiceerde hij zijn eerste artikelen en blijspelen. Hij werd lid van de letterkundige vereniging Flanor en richtte in 1885 met Frank van der Goes, Willem Kloos, Willem Paap en Albert Verwey het tijdschrift De Nieuwe Gids op, dat de spreekbuis van de Beweging van Tachtig zou worden.De Tachtigers zetten zich af tegen de Victoriaanse ""domineespoëzie"", die populair was in de tweede helft van de negentiende eeuw.

2

Hersenschimmen

9.1
Auteur: Bernlef
1984
Hersenschimmen

Hersenschimmen is Bernlefs indringende en ontroerende roman over dementie, over de eenzaamheid en de angst die daarmee gepaard gaan, maar ook een verhaal over de liefde die een onvermijdelijk tragisch einde tegemoet gaat. Hoofdpersoon Maarten Klein verliest langzaam maar zeker zijn greep op de werkelijkheid. Hij kan heden en verleden niet meer onderscheiden, wil plotseling weer naar zijn werk terwijl hij al gepensioneerd is en ziet zijn vrouw voor een vreemde aan. Momenten van helderheid worden meer en meer verdrongen door ontreddering en verwarring. ‘Net als ik lekker lig komt Vera me wekken. Is het ochtend? En waarom al die haast? En sinds wanneer kleed ik mij zelf niet meer aan?’

J. Bernlef (pseudoniem voor Hendrik Jan Marsman, Sint Pancras, 14 januari 1937 – Amsterdam, 29 oktober 2012) was een Nederlands schrijver, dichter en vertaler. Vanaf 2002 publiceerde hij onder het pseudoniem Bernlef (zonder de initiaal J.), soms als Henk Bernlef (hij heeft eerder vertalingen gemaakt als Jan Bernlef).

3

Het hout

8.9
over hypocrisie en misbruik in een jongenspensionaat
Auteur: Jeroen Brouwers
2014
Het hout

Brouwers creëert een suspense met Hitchcockallures…Vingernagels verwoestende spanning...Danken wij de Heer voor dit heidense meesterwerk.

Het hout van Jeroen Brouwers geeft een indringend beeld van de misdaden en de hypocrisie in de roomse kerk, die heden nog de verontwaardiging en frustratie oproepen van wie er het slachtoffer van zijn geweest. In een door kloosterlingen geleid jongenspensionaat vindt in de jaren vijftig van de vorige eeuw seksueel misbruik, sadisme en vernedering plaats. Broeder Bonaventura is er getuige van en zwijgt zoals iedereen. Maakt dit hem medeplichtig?

Een boek dat mocht geschreven worden. De wantoestanden die Brouwers beschrijft werden en worden nog altijd veel te veel gedoogd.

Jeroen Brouwers (1940-2022) is de grootmeester van de Nederlandstalige letteren. Hij schreef in meer dan een halve eeuw een imposant oeuvre bijeen dat romans, verhalen, essays, brieven en polemieken omvat. Zijn werk werd bekroond met vele prijzen, waaronder de Multatuliprijs, de F. Bordewijk Prijs, de Constantijn Huygens-prijs, de Gouden Uil, de AKO Literatuurprijs, de Prijs der Nederlandse Letteren en de ECI Literatuurprijs.

Na een kort ziekbed overleed Brouwers op 11 mei 2022 op 82-jarige leeftijd.

4

De avonden

8.8
een winterverhaal
Auteur: Gerard Reve
1947
De avonden

De avonden is een van de belangrijkste boeken uit de Nederlandse literatuur; het is klassiek geworden als de aangrijpende beschrijving van de saaiheid die Nederland in de naoorlogse jaren beheerste. In Frits van Egters weerspiegelt zich de jeugd, die zijn leven ziet verlopen in zinloosheid, eentonigheid en eenzaamheid. humor en de hoop dat er toch een hoger en groter Iets bestaat, houden hem op de been. De geluiden van afschuw over dit boek, bijvoorbeeld door Godfried Bomans, die meende dat Reves geestelijke gezondheid 'bij een langer aanhouden van deze gesteldheid ernstig gevaar loopt', zijn inmiddels ernstig tegengesproken door de velen voor wie De Avonden het mooiste boek is dat ze ooit lazen.

Gerard Reve werd in 1923 geboren in Amsterdam. Hij debuteerde in 1946 met de aangrijpende novelle De ondergang van de familie Boslowits in het tijdschrift ‘Criterium’. Zijn in 1947 bij uitgeverij De Bezige Bij verschenen romandebuut De avonden – het enige werk ooit, waarvoor hij de exploitatierechten voor de duur van het auteursrecht zou afstaan – riep sterk uiteenlopende reacties op. Met de novelle Werther Nieland die in 1949 verscheen in Geert van Oorschots reeks ‘De vrije bladen’, begon een langdurige verstandhouding tussen de schrijver en de uitgever, die, compleet met zakelijke en vriendschappelijke breuk én het herstel daarvan, zou duren tot Van Oorschots dood in 1987.

5

Nescio

8.8
De uitvreter / Titaantjes / Dichtertje / Mene Tekel
Auteur: Nescio
1911-...
De uitvreter / Titaantjes / Dichtertje / Mene Tekel

In 1918 debuteerde Nescio (pseudoniem van J.H.F. Grönloh) in boekvorm met de drie verhalen De uitvreter, Titaantjes en Dichtertje.

Tijdens zijn leven werden deze verhalen slechts enkele malen herdrukt, de laatste keer samen met het in 1946 verschenen Mene Tekel, maar inmiddels behoren deze vertellingen met de zo eigen relativerende en melancholieke kijk op idealen, hoge verwachtingen en wereldbestormers tot het mooiste uit de schatkamer van de Nederlandse literatuur. Een levensgeschiedenis in drie verhalen, puntig en met veel humor opgetekend door het fenomeen Nescio.

Jan Hendrik Frederik Grönloh (Amsterdam, 22 juni 1882 – Hilversum, 25 juli 1961), pseudoniem Nescio (Latijn voor "Ik weet (het) niet"), was een Nederlandse schrijver van neoromantische verhalen in een deels op Multatuli geïnspireerde stijl. Zijn bekendste titels zijn de drie novellen De uitvreter (1911), Titaantjes (1915) en Dichtertje (1918).

Jan Hendrik Frederik Grönloh werd op 22 juni 1882 in de Amsterdamse Reguliersbreestraat 49 geboren als oudste van vier kinderen van een eveneens Jan Hendrik Frederik Grönloh (1856-1928) genaamde winkelier en smid en Martha Maria van der Reijden (1856-1935). Zijn roepnaam was Frits. Na zijn geboorte verhuisde het gezin naar Amsterdam-Oost, waar hij vanaf februari 1888 de openbare lagere school in de 1ste Van Swindenstraat bezocht en in 1894 naar de driejarige HBS ging aan de Mauritskade te Amsterdam. Van 1897 tot 1899 zat hij op de Openbare Handelsschool aan de Keizersgracht. Vanaf 1899 vervulde hij verschillende kantoorbaantjes, om te beginnen bij de Twentsche Bontweverij in Hengelo, waar hij het drie maanden uithield. De aanzet tot een nooit voltooide roman "De voetreiziger"wordt aan deze periode gelinkt. Later werkte hij nog een jaar in Oldenzaal en twee jaar in Rheine bij Münster. In 1904 trad hij in dienst van de exportfirma Holland-Bombay Trading Company, en in de jaren daarna klom hij daar op tot directeur.

6

De ontdekking van de hemel

8.7
Auteur: Harry Mulish
1992
De ontdekking van de hemel

Is de hemel een organisatie die op het punt staat begrepen en opgerold te worden door de technologisch hoogontwikkelde mens van de twintigste eeuw?
De ontdekking van de hemel (1992) is een totaalroman waarin alle thema’s en obsessies uit het werk van Harry Mulisch in 65 hoofdstukken bijeenkomen. Dit monumentale boek is tegelijk een psychologische roman, een filosofische roman, een tijdroman, een ontwikkelingsroman, een avonturenroman en een alles overkoepelend mysteriespel. '– Opdracht volbracht. De zaak is rond.
– Welke zaak?
– Ja, neemt u mij niet kwalijk. Het allerbelangrijkste. De hoofdzaak.
– De hoofdzaak? Waar heb je het over?
– Over het testimonium.'

 

Harry Mulisch (1927-2010) groeide op als zoon van een Oostenrijks-Hongaarse vader die tijdens de Eerste Wereldoorlog officier was in het leger. Al voor de Tweede Wereldoorlog scheidden zijn ouders en verhuisde zijn moeder naar Amsterdam. Zijn moeder emigreerde naar Amerika, terwijl hij in Nederland achterbleef en zijn schrijversdebuut maakte. In 1946 schreef Mulisch zijn eerste verhaal, ‘De kamer', dat een jaar later in Elseviers Weekblad gepubliceerd werd. Pas na zijn eerste publicatie begon Mulisch zich in literatuur te verdiepen.

7

De donkere kamer van Damokles

8.5
Auteur: Willem Frederik Hermans
1958
De donkere kamer van Damokles

De donkere kamer van Damokles is de tweede oorlogsroman van Willem Frederik Hermans, gepubliceerd in 1958. Met deze roman verwierf de auteur nationale erkenning. De titel verwijst naar zowel de doka uit de fotografie als de klassieke anekdote van het Zwaard van Damocles.

Kort na de Duitse inval in 1940 maakt de Voorschotense sigarenwinkelier Henri Osewoudt kennis met de geheimzinnige verzetsman Dorbeck, die Osewoudt betrekt bij allerlei verzetsactiviteiten. Na de bevrijding blijkt Dorbeck ineens spoorloos verdwenen. Osewoudt stelt alles in het werk om het bestaan van Dorbeck aan te tonen, onder meer door naar een fotonegatief te zoeken.

De roman kan op meerdere manieren tegelijk worden gelezen: onder meer als een spannend oorlogsavontuur, als een psychologisch verhaal over de identiteitsproblematiek en als een filosofische roman, waarin de onkenbaarheid van de werkelijkheid vooral blijkt uit de onkenbaarheid van het verleden, en ook als een sublieme kritiek op het concept van de alwetende verteller in de literatuur.

Willem Frederik Hermans (1921-1995) studeerde fysische geografie in Amsterdam, promoveerde in 1955, was tot 1973 lector aan de Groningse universiteit, vestigde zich als schrijver in Parijs om de laatste jaren van zijn leven door te brengen in Brussel. Hermans schreef een enorm en veelzijdig oeuvre en geldt als een van de grootste Nederlandstalige schrijvers. Behalve romans publiceerde hij in de loop der jaren ook verhalen, essays, poëzie, vertalingen en toneelwerk.

8

De aanslag

8.4
Auteur: Harry Mulish
1982
De aanslag

Haarlem, januari 1945. Spertijd. Fake Ploeg, een collaborerende inspecteur van de politie, berucht om zijn wreedheid, fietst door de buitenwijken van Haarlem naar huis. Plotseling klinken er zes schoten. Morsdood ligt Ploeg op de stoep voor een rijtje van vier huizen waarvan er een door de familie Steenwijk wordt bewoond. De verschrikkelijke gevolgen van deze gebeurtenis zullen de dan twaalfjarige Anton Steenwijk zijn hele leven lang blijven achtervolgen.

 

Harry Mulisch (1927-2010) groeide op als zoon van een Oostenrijks-Hongaarse vader die tijdens de Eerste Wereldoorlog officier was in het leger. Al voor de Tweede Wereldoorlog scheidden zijn ouders en verhuisde zijn moeder naar Amsterdam. Zijn moeder emigreerde naar Amerika, terwijl hij in Nederland achterbleef en zijn schrijversdebuut maakte. In 1946 schreef Mulisch zijn eerste verhaal, ‘De kamer', dat een jaar later in Elseviers Weekblad gepubliceerd werd. Pas na zijn eerste publicatie begon Mulisch zich in literatuur te verdiepen.

9

Het Gouden Ei

8.4
Auteur: Tim Krabbé
1984
Het Gouden Ei

Rex stond weer op en liep naar de auto. Hij pakte het polaroidtoestel uit Saskia’s mand en maakte een foto van het benzinestation. Een grapje voor zo meteen, maar hij zag ook de blikken al voor zich die kennissen, Saskia en hijzelf elkaar nog jaren later zouden toewerpen als ze het onderschrift in het album zagen: total-tankstation met daarin Saskia, enkele minuten voordat zij voor het eerst op de Autoroute zal chaufferen. De foto aan een punt houdend keek hij hoe het total-station en de geparkeerde auto’s, haast of ze even leefden, uit de chemicaliën opdoemden. Het Gouden Ei (1984), de klassieker van Tim Krabbé, werd tweemaal verfilmd: in Nederland als Spoorloos (1988) en in de Verenigde Staten als The Vanishing (1993). Het boek werd wereldwijs vertaald en er werden meer dan een kwart miljoen exemplaren van verkocht.

 

"Hans Maarten Timotheus (Tim) Krabbé (Amsterdam, 13 april 1943) is een Nederlands schrijver en schaker. Naast romans schreef hij verschillende boeken over zijn twee grootste passies: schaken en wielrennen.

10

Het bureau

8.3
Auteur: J.J. Voskuil
1963
Het bureau 1 - Meneer Beerta

Meneer Beerta is het eerste deel van Het Bureau, een roman in zeven delen, die de menselijke verhoudingen op en rondom een wetenschappelijk instituut tussen de jaren 1957 en 1987 tot onderwerp heeft. Hoofdpersoon is Maarten Koning, die ook in Bij nader inzien - het debuut van J.J. Voskuil uit 1963 - centraal stond.

Maarten Koning ervaart de maatschappij waarin hij een plaats moet vinden als bedreigend en past zich moeilijk aan. Dat scherpt zijn blik voor zijn eigen tekortkomingen en die van zijn collega's. In zijn ogen is de wereld waarin zij leven een schijnwereld, waarin mensen hun behoefte aan aandacht, erkenning of macht verbergen achter, schijnbaar zinvolle, maar in werkelijkheid zinloze werkzaamheden. Deze verborgen behoeften van mensen die elkaar niet hebben uitgezocht maar wel dag in dag uit met elkaar moeten verkeren, zijn aanleiding tot talloze wrijvingen en spanningen, een enkele maal met een tragische afloop, maar meestal komisch.

Meneer Beerta beschrijft de jaren tussen 1957 en 1965 en eindigt met de pensionering van Beerta als directeur. Maarten heeft hem in zijn studietijd leren kennen als een beminnelijke scepticus en dat trekt hem aan. Van het geïdealiseerde beeld dat hij van hem heeft zal in de loop van het boek weinig overblijven, al verliest hij zijn sympathie niet. Tegelijkertijd is de lezer getuige van zijn vergeefse pogingen bondgenoten te zoeken in zijn afkeer van de in zijn ogen loze pretenties van de mensen waartussen hij terecht is gekomen.

'In de langzame onthulling van de persoonlijkheid van de directeur toont Voskuil zijn ware meesterschap... Het leven tot literatuur omvormen, als enige mogelijkheid om het bestaan draaglijk te maken door het te ontleden en te registreren. Dat is in diepste zin ook de betovering die van dit boek uitgaat.' Hans van den Bergh, Het Parool

'Wellicht heeft hij net als Gerard Reve vastgesteld dat de werkelijkheid al krankzinnig genoeg is. Dat wil zeggen: mits je oog hebt voor de subtiele gekte ervan, en je haar zonder een spier te vertrekken als ongemanipuleerd realistisch presenteert. Want dat doet Voskuil, en met meesterhand. [...] Ik moet bekennen dat Herenleed en Jiskefet worden gedeklasseerd.' Arjan Peters, de Volkskrant

11

Het diner

8.1
Auteur: Herman Koch
2017
Het diner

Het diner van Herman Koch is een briljante en grensverleggende roman. Het verhaal voltrekt zich binnen de tijdspanne van een avond en ontwikkelt zich tot een adembenemende thriller. Verfilmd in 2017.
 

Herman Koch brak wereldwijd door met Het diner, een weergaloze roman die de vraag opwekt in hoeverre je als ouder verantwoordelijk bent voor de daden van je eigen kind. In soepel proza schotelt Herman Koch de lezer een bloedstollend verhaal voor dat zich binnen de tijdsspanne van een avond voltrekt.

Twee echtparen gaan een avond uit eten in een restaurant. Ze praten over alledaagse dingen, dingen waar mensen tijdens etentjes over praten: werk, de laatste films, vakantieplannen. Maar ondertussen vermijden ze waar ze het eigenlijk over moeten hebben: hun kinderen. De twee vijftienjarige zoons van beide echtparen, Michel en Rick, hebben samen iets uitgehaald wat hun toekomst kan verwoesten. Tot dusver zijn alleen vage beelden van de twee in Opsporing verzocht vertoond en zit het onderzoek naar hun identiteit vast. Maar hoe lang nog? Wat de situatie nog ingewikkelder maakt is dat de vader van Rick de beoogde nieuwe minister-president van Nederland is.

Herman Koch (1953) is bekend als televisiemaker (Jiskefet), columnist (de Volkskrant en Esta) en romanschrijver. Zijn romans werden zonder uitzondering lovend ontvangen. Na zijn debuutroman Red ons, Maria Montanelli (1989) verschenen onder meer Eten met Emma (2000), Odessa star (2003) en Denken aan Bruce Kennedy (2005). 

12

Max Havelaar

8.1
op de koffieveilingen van de Nederlandse handelmaatschappij
Auteur: Multatuli
1859
Max Havelaar

Max Havelaar is een boek van Multatuli (pseudoniem van Eduard Douwes Dekker), geschreven in 1859 in Brussel en voor het eerst gepubliceerd in 1860. De roman verhaalt over een man die ageert tegen het corrupte, indirecte regeringssysteem van Nederlands-Indië, dat de lokale elite vaak zijn gang liet gaan. Het werk heeft een grote invloed gehad op zowel de Nederlandse literatuur als de Nederlandse koloniale politiek. Max Havelaar geldt als een van de belangrijkste werken uit de canon van de Nederlandse literatuur. Het boek is in meerdere edities uitgegeven en werd in 1976 verfilmd. Max Havelaar is in meer dan 40 talen uitgegeven en wordt onder meer in Indonesië veel gelezen.

Eduard Douwes Dekker (Amsterdam, 2 maart 1820 – Ingelheim am Rhein, 19 februari 1887) was een Nederlandse schrijver en bestuursambtenaar die vooral bekend is geworden vanwege zijn roman Max Havelaar, of De koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij, die in 1860 verscheen onder het pseudoniem Multatuli (Latijn voor 'ik heb veel (leed) gedragen' [=multa tuli]). Hij schreef ook toneelstukken, pamfletten, soms in briefvorm, en aforismen. Douwes Dekker groeide op in Amsterdam en trok in 1838 met zijn vader naar Batavia in Nederlands-Indië (het tegenwoordige Indonesië), waar hij in 1839 een baan als ambtenaar verwierf.

13

Ik kom terug

7.9
Auteur: Adriaan van Dis
2014
Ik kom terug

Na een zwijgend leven vraagt een moeder aan haar schrijvende zoon of hij haar biograaf wil worden. Hij moet haar wel een zachte dood bezorgen. Tragikomedie over een woest leven in de vorige eeuw.

'Ik kom terug' van Adriaan van Dis is een tragikomedie over een moeder-zoonrelatie en het woeste leven van een vrouw die, na een lang leven van zwijgen en buitensluiten, opeens begint te praten tegen haar zoon - aarzelende ontboezemingen over grensoverschrijdende liefde, verraad en drie oorlogen. Hij, een romanschrijver, mag haar biograaf worden, maar er is een voorwaarde: hij moet haar een zachte dood bezorgen.

Adriaan van Dis is de schrijver van negen romans en verschillende reisverhalen en literaire non-fictie. Zijn werk is in vele talen vertaald, en werd veelvuldig genomineerd en bekroond. In 2015 ontving hij de Constantijn Huygens-prijs voor zijn gehele oeuvre. In hetzelfde jaar werd de roman Ik kom terug bekroond met de Libris Literatuur Prijs.

14

Turks Fruit

7.7
Auteur: Jan Wolkers
1969
Turks Fruit

‘Turks fruit is een roman waarin Wolkers op een perfecte manier grote thema’s als liefde, dood en vergankelijkheid heeft weten te verbinden; geschreven in een stijl die niets aan kracht heeft verloren.’ Pieter Steinz

In Turks fruit beschrijft Wolkers de heftige liefde tussen de jonge beeldhouwer Erik en zijn grote liefde Olga. Ze beleven een grandioze, romantische zomer en besluiten te trouwen, tegen de zin van Olga’s rijke ouders. Totdat Olga zich vreemd begint te gedragen, abrupt breekt met Erik en terug gaat naar haar ouders.

Jan Wolkers (1925-2007) was niet alleen een verrassend origineel prozaschrijver en beeldhouwer, maar tevens een meeslepend verteller. 

Het grootste literaire succes van Wolkers is de liefdesroman Turks Fruit (1969). Dit boek werd in 1973 door Paul Verhoeven verfilmd, met hoofdrolspelers Rutger Hauer en Monique van de Ven.

De gereformeerde afkomst van Wolkers komt veelvuldig terug in zijn romans. Verder kenmerken zijn romans zich door een grote openheid over seksualiteit; hij was een van de eerste literaire schrijvers die zo ver gingen. De eerste uitgever van Wolkers vond dat er te veel ""vieze woorden"" in zijn boeken stonden, en dat deze door Wolkers door Latijnse termen vervangen moesten worden.